DRZEWA I KRZEWY NA MIEJSCA REREZENTACYJNE

Do miejsc reprezentacyjnych możemy zaliczyć obszary wypoczynku, czyli skwery, promenady, bulwary nad rzekami, jak i tereny przed urzędami oraz obiektami związanymi z kulturą oraz zieleń przed firmami.

zdj: http://tumbalize-accordingly.tumblr.com

Charakter reprezentacyjny nadaje się także centrom miast i terenom wokół obiektów zabytkowych. Eleganckie, efektowne rozwiązania ułatwiają identyfikowanie się z przestrzenią, w której żyje społeczność. Stają się one wizytówką miasta, niezależnie od tego, czy to funkcja obiektów, którym towarzyszą, wymusza ich reprezentacyjny charakter, czy też wynika to z zamysłu planistów lub wyboru mieszkańców, którzy docenili specyficzny klimat miejsca.

Dobór roślinny, czym się kierować:

• efektowny wygląd gatunków i odmian, harmonizujący z obiektem, któremu towarzyszą,
• wymagania siedliskowe: rodzaj gleby, jej wilgotność oraz stopień nasłonecznienia terenu.
• odporność na zasolenie podłoża. Przy tym to, czy rośliny będą skazane na kontakt z solną breją i czy będą musiały cierpieć suszę fizjologiczną, powodowaną przez znaczne stężenie soli w podłożu, zależy od funkcji danego miejsca i przyjętej strategii odśnieżania. 
• zmienność w czasie właściwa każdemu gatunkowi i odmianie. Lekceważenie docelowych rozmiarów (zwłaszcza drzew) może prowadzić do kłopotów. 

Od charakteru danego miejsca powinno zależeć to, czy powstanie roślinna kompozycja historyzująca, nawiązująca do regularnych kwaterowych kompozycji renesansowych ogrodów włoskich XV i XVI w. i barokowych ogrodów francuskich XVII i XVIII w., czy stworzy się zaskakujące, nowoczesne układy, w których rośliny towarzyszą obiektom współczesnej architektury (dynamicznej, ale powściągliwej w formie, operującej dużymi, gładkimi płaszczyznami i często opartej na rozwiązaniach modularnych). W tym przypadku niskie żywopłoty lub murki uporządkują przestrzeń, a utworzone przez nie kwatery można wypełniać w sposób niestandardowy, by efekt był zaskakujący, ale harmonijny.

Kolejną możliwością jest tworzenie „miękkich”, działających wyciszająco układów rabat i skupin z krzewów i krzewinek, w których drzewa stają się kontrapunktami – silnymi akcentami wiążącymi kompozycję.
Do niskich zestawień można wykorzystywać rośliny kobiercowe, sezonowe gatunki ozdobne z kwiatów lub liści czy wreszcie krzewinki i krzewy płożące. Interesująco mogą też wyglądać grupy wyższych bylin i krzewów kwitnących, żywopłoty czy wreszcie rośliny w ozdobnych pojemnikach.

Rośliny posadzone przy wejściu do budynku wskazują cel, do jakiego zmierzamy. Często w miejscach publicznych trudno się zorientować, które drzwi są najważniejsze lub prowadzą do określonego miejsca. Zaznaczenie ich roślinami pozwala już z daleka je rozpoznać.

Często spotyka się rozwiązanie, w którym krzewy o zwartej bryle (odmiany o pokroju kolumnowym, piramidalnym lub kulistym) sadzone są symetrycznie po obu stronach wejścia. Podobnie ustawia się rośliny w pojemnikach. Takie elementy dekoracji nazywa się „strażnikami”. Przyciągają wzrok i podkreślają uroczysty charakter wejścia. Podobną funkcję mogą pełnić pnącza sadzone przy ścianie. Wyglądają efektownie, trochę romantycznie, nadają się więc raczej do ozdobienia wejścia do teatru czy biblioteki niż do urzędu.

Drzewa o wyrazistym pokroju

W miejscach reprezentacyjnych o niewielkiej powierzchni doskonale sprawdzają się drzewa i krzewy o regularnych koronach. Ich zwarty, wyrazisty pokrój podkreśli charakter elewacji, natomiast zwielokrotnione okazy uporządkują przestrzeń i podkreślą rangę miejsca. Można tworzyć z nich aleje, prowadzące ku wybranemu celowi. Do dyspozycji są odmiany, które formują swój pokrój w sposób naturalny – pozostaje jedynie co jakiś czas przeprowadzić ich korektę.

Drzewa o koronach kulistych:

• modrzew europejski (Larix decidua) ‘Kórnik’ (krzew szczepiony na pniu), 
• wspaniale kwitnący głóg pośredni (Crataegus ×media) ‘Paul’s Scarlet’ 
• głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna) ‘Compacta’. 
• jesiony pensylwański Fraxinus pennsylvanica ‘Crispa’ 
• jesion wyniosły Fraxinus excelsior ‘Nana’ 
• kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum) ‘Umbraculifera’. 
• klon jesionolistny (Acer negundo) ‘Aureomarginatum’ o zielonych, biało obrzeżonych liściach
• klon polny (Acer campestre) ‘Nanum’, 
• klon zwyczajny (Acer platanoides) ‘Globosum’, 
• klon jawor (Acer pseudoplatanus) ‘Brilliantissimum’, którego młode liście są łososiowo-różowe, później żółtozielone, a jesienią pomarańczowo-żółte
• miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba) ‘Mariken’
• robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia) ‘Umbraculifera’, 
• surmia bignoniowa (Catalpa bignonioides) ‘Aurea’ oraz ‘Nana’
• wiśnia osobliwa (Prunus ×eminens) ‘Umbraculifera’.

zdj. http://vertex.home.pl Wiśnia osobliwa Umbraculifera

Drzewa o koronach stożkowatych lub kolumnowych, które wyglądają tak efektownie, że warto sadzić je pojedynczo lub jako „strażników” (oczywiście tam, gdzie jest dostatecznie dużo miejsca). 

• brzoza brodawkowata (Betula pendula) ‘Fastigiata’, 
• grab pospolity (Carpinus betulus) szeroko stożkowa ‘Columnaris’, stożkowa ‘Fastigiata’ i kolumnowa ‘Frans Fontaine’, 
• klon zwyczajny (Acer platanoides) ‘Crimson Sentry’, 
• tulipanowiec amerykański (Liriodendron tulipifera) ‘Fastigiatum’,
• wiśnia piłkowana (Prunus serrulata) ‘Amanogawa’ 
• grusza drobnoowockowa (Pyrus calleryana) ‘Chanticleer’. 
• kolumnowa odmiana dębu szypułkowego (Quercus robur) ‘Fastigiata’ i ‘Fastigiata Koster’, które – jak wszystkie dęby – symbolizują moc i siłę, nadają się więc szczególnie do kompozycji przy urzędach.
• kolumnowa odmiana buka pospolitego (Fagus sylvatica) ‘Dawyck’, ‘Dawyck Gold’, ‘Dawyck Purple’ i ‘Rohan Obelisk’ - w miejscach o łagodniejszym klimacie.

zdj. http://www.about-garden.com Wiśnia piłkowana (Prunus serrulata) ‘Amanogawa’

Do kompozycji w miejscach wypoczynku: na skwerach, przed teatrami, operami i filharmoniami, czyli wszędzie tam, gdzie nie oczekuje się skrupulatnego uporządkowania przestrzeni, warto sadzić drzewa o koronach zwisających. Zazwyczaj są to odmiany szczepione na pniu (czasami prowadzone w formie piennej przy paliku). Dzięki temu mają określoną wysokość oraz ograniczoną szerokość. Są efektowne, intrygują i przyciągają wzrok. Nadają się zwłaszcza tam, gdzie chce się stworzyć nostalgiczny klimat. W ich sąsiedztwie napięcie opada, można się wyciszyć i wypocząć. 

• cyprysik nutkajski (Chamaecyparis nootkatensis) ‘Gloria Polonica’, ‘Jubilee’, ‘Pendula’, 
• odmiany cyprysika groszkowego (Chamaecyparis pisifera) ‘Filifera’, ‘Filifera Aurea’ i nieco niższy ‘Sungold’. 
• jałowiec pospolity (Juniperus communis) ‘Horstmann’, 
• modrzew europejski (Larix decidua) ‘Repens’
• modrzew japoński (Larix kaempferi) ‘Stiff Weeper’ o giętkich płożących pędach (szczepiony na podkładce), które mają zazwyczaj pokrój drzewek o wysokości ok. 2 m.
• świerk Brewera (Picea breweriana) wygląda bardzo imponująco, bo z poziomo rozłożonych gałęzi zwisają nierozgałęzione pędy boczne. 
• olsza szara (Alnus incana) ‘Pendula’, 
• brzoza brodawkowata (Betula pendula) i jej atrakcyjne odmiany: ‘Gracilis’, ‘Laciniata’, ‘Tristis’, ‘Youngii’, 
• grab pospolity (Carpinus betulus) ‘Pendula’, który tworzy szeroką, parasolowatą koronę o pędach zwisających aż do ziemi
• grujecznik japoński (Cercidiphyllum japonicum) ‘Pendulum’ 
• buk pospolity (Fagus sylvatica) ‘Pendula’, 
• jesion wyniosły (Fraxinus Excelsior) ‘Pendula’, 
• jarząb pospolity (Sorbus aucuparia) ‘Pendula’
• wiąz (Ulmus) ‘Camperdownii’
• wiśnia piłkowana (Prunus serrulata) ‘Kiku-shidare-zakura’ i różowa (Prunus subhirtella) ‘Pendula’
• wierzba płacząca (Salix ×sepulcralis) ‘Chrysocoma’. 
• leszczyna pospolita (Corylus avellana) ‘Pendula’ -forma pienna
• karagana syberyjska (Caragana arborescens) ‘Pendula’-forma pienna
• wierzba purpurowa (Salix purpurea) ‘Pendula’-forma pienna

zdj. http://www.hortusconclusus.be Grab pospolity ‘Pendula'

Efektownym elementem kompozycji w miejscach reprezentacyjnych są róże, które od wieków były najwspanialszą ozdobą nie tylko ogrodów, ale i przestrzeni miejskiej (więc w pełni zasłużyły na miano „królowych”). Jeżeli chce się je wykorzystywać w reprezentacyjnych miejscach, warto wybierać gatunki i odmiany dobrze znoszące warunki miejskie, odporne na mróz, choroby i szkodniki. Nadają się do tego odmiany z grup róż wielkokwiatowych (należy sadzić je tam, gdzie będą oglądane z bliska), które kwitną długo i obficie (rabatowe, bukietowe), powtarzają kwitnienie, niektóre pachną, dobrze wyglądają w dużych grupach na jednorodnych rabatach, ale można też zestawiać je w kompozycjach z innymi roślinami. Większe płaszczyzny warto obsadzać różami okrywowymi, które pojawiły się stosunkowo niedawno. Mają ozdobne kwiaty, liście, owoce i kolce, ale ich wyróżniającą cechą są pokładające się pędy oraz to, że rozrastają się przez odrosty korzeniowe i są najbardziej odporne na niedobór wody. Na skwery nadają się niektóre odmiany róż parkowych (krzaczastych). Ściany budynków można ozdobić różami pnącymi (czepnymi). Są wśród nich odmiany powtarzające kwitnienie oraz kwitnące raz, ale długo i obficie, a niektóre pięknie pachną. Eleganckim elementem niewielkich kompozycji, także tych w pojemnikach, mogą być róże pienne (drzewkowe, sztamowe).

Jeżeli dysponujemy bardzo ograniczoną przestrzenią, warto zdecydować się na niewielkie drzewa i krzewy rosnące w pojemnikach.

• szczepione na pniu krzewy (płożące irgi, trzmielina Fortune’a), tworzące miniaturowe drzewka 
• modrzew japoński (Larix kaempferi) ‘Blue Dwarf’ o średnicy ok. 1,5 m i ‘Green Globe’, osiągający podobne rozmiary. 
• sosny gęstokwiatowej (Pinus densiflora) ‘Jane Kluis’ dorastająca do 1 m średnicy. 

iglaste krzewy o pokroju kolumnowym lub stożkowym do pojemników:

• odmiany świerka białego (Picea glauca) ‘Blue Wonder’, ‘Conica’ 
• świerk serbski (Picea omorika) ‘Nana’.

gatunki o pokroju kulistym do pojemników:

• świerk biały (Picea glauca) ‘Echiniformis’, 
• świerk czarny (Picea mariana) ‘Nana’, 
• świerk serbski (Picea omorika) ‘Pimoko’, 
• świerk kłujący (Picea pungens) ‘Śleszyn’, 
• sosna bośniacka (Pinus heldreichii) ‘Smidtii’ 
• żywotnik zachodni (Thuja occidentalis) ‘Tiny Tim’

krzewy o zwisających pędach do pojemników,

• jałowiec płożący (Juniperus horizontalis) ‘Glacier’, 
• odmiany jałowca rozesłanego (Juniperus procumbens) ‘Bonin Isles’ i ‘Nana’,
• irga płożąca (Cotoneaster procumbens) ‘Streib’s Findling’ 
• trzmielina Fortune’a (Euonymus fortunei) ‘Emerald’n Gold’. 

Symboliczne przesłanie

Warto pamiętać, że są drzewa i krzewy, które nie tylko efektownie wyglądają, ale od czasów starożytnych symbolizują określone wartości. 

• dąb oznacza męstwo i siłę, 
• lipa – spokój i bezpieczeństwo, 
• buk – ochronę przed złymi siłami, 
• brzoza – radość, 
• róża – królewską elegancję. 

Symbolikę tę można wykorzystywać przy kształtowaniu miejsc reprezentacyjnych.

źródło: Zieleń miejska 1/2013